De veiligheid van condooms en het oraal doorgeven van HPV en herpes

November 26, 2017, Dokter Devos, gynaecoloog.

Het condoom heeft een beperkte veiligheid daar het correct toepassen voor beginners niet gemakkelijk is: lekkage, afschuiven, scheuren, emotionele stress, fouten tijdens en na het verwijderen …

• In “Bulletin medical de l’IPPF (International Planned Parenthood Federation) (1) vol. 41 no 1 ” lees ik: “Het condoom, indien systematisch en correct gebruikt, is uiterst veilig tegen het doorgeven van S0A’s. Aan de cliënten moeten duidelijke instructies worden gegeven, een demonstratie inbegrepen (sic) alsook raadgevingen aangaande lubricatie (insmeren), het bewaren en de manipulatie.”
• Volgens het onderzoek van de Alan Guttmacher Stichting (Ranjit, 2001) is de faalkans van condoomgebruik in het eerste jaar ongeveer 13 tot 18 %, wat neerkomt op een kans van ongeveer 1 op 7,7. Dit percentage betreft echter de kans op ongewenste zwangerschap bij typisch gebruik (inclusief incorrect of inconsequent gebruik). Bij perfect gebruik ligt de faalkans van condooms veel lager, rond de 2-3% per jaar.

Condoom voor preventie SOA’s
De faalkans van condooms bij de preventie van SOA’s verschilt afhankelijk van het type SOA, omdat niet alle SOA’s zich op dezelfde manier verspreiden.
Condooms hebben een faalkans van 13 tot 15 % bij SOA’s die via lichaamsvloeistoffen worden overgedragen (zoals sperma, vaginaal vocht of bloed).
Het condoom is minder betrouwbaar tegen SOA’s die via huid-op-huidcontact worden doorgegeven of oraal. Dan varieert de faalkans van 50 tot 90 %.

Wanneer jongeren geadviseerd worden veilig te vrijen, mogen zij dus in principe Russisch roulette spelen daar de kans op falen minstens 1 op 7 bedraagt. Het mag dan ook niet verwonderlijk zijn dat condoompromotie geen overdonderend positief effect heeft gehad op het voorkomen van SOA’s en ongewenste zwangerschappen onder de jongeren.

Jongeren worden een vals veiligheidsgevoel voorgehouden, waardoor ze aangespoord worden om meer geslachtsverkeer te hebben en het besmettingsrisico te verhogen. Het is niet omdat je een veiligheidsgordel draagt dat je meer gas mag geven. Met verhoogde promiscuïteit en gebrek aan moraliteit heeft condoomgebruik en seksuele voorlichting geen zin. (Cave : Durex = belangrijke sponsor van Sensoa).

SOA	Effectiviteit bij correct gebruik	Faalkans (ongeveer)	Uitleg
HIV	80-98% reductie in overdracht	2-20%	Zeer effectief; labtests tonen dat condooms zelfs de kleinste virussen blokkeren. Consistent gebruik voorkomt bijna alle overdracht via vloeistoffen, maar faalrisico hoger bij onregelmatig gebruik.
Gonorrhea (gonorroe)	50-90% reductie	10-50%	Goed beschermd, vooral bij vaginale/orale seks, maar kan via keel of onbedekte huid overgaan.
Chlamydia	50-90% reductie	10-50%	Vergelijkbaar met gonorroe; effectief tegen bacteriële infecties via vloeistoffen.
Syphilis (syfilis)	50-90% reductie	10-50%	Beschermt goed, maar faalrisico als zweren buiten het condoomgebied zitten.
HSV-2 (herpes)	30-50% reductie	50-70%	Matig effectief; herpes verspreidt via huidcontact, dus kan buiten het bedekte gebied gebeuren. Ook oraal
HPV (humaan papillomavirus)	10-30% reductie (geen directe preventie)	70-90%	Weinig effectief; HPV verspreidt via huid-op-huidcontact en kan onbedekte gebieden infecteren. Ook oraal. Vaccinatie is beter.
Trichomoniasis	50-70% reductie	30-50%	Beschermt vrouwen beter; protozoaire infectie via vloeistoffen.

Een overzicht op basis van epidemiologische studies en reviews (zoals die van de National Instituut of Health en Centers for Disease Control and prevention (CDC)

Van der Laar, e.a. (2002) laten bv. zien dat er een algemene stijging is van SOA’s onder alle bevolkingsgroepen, maar dat jongeren met name worden getroffen door Chlamydia en meer recentelijk HPV. Dit zijn twee gevaarlijke en hardnekkige ziektes die moeilijk te bestrijden zijn en kunnen leiden tot onvruchtbaarheid.
HPV wordt ook in verband gebracht met onder andere baarmoederhalskanker. HPV is derhalve niet aan te pakken met condoomgebruik, omdat het virus over een veel groter gedeelte van het lichaam kan worden verspreid via huidcontact dan dat van de geslachtsorganen en vloeistoffen. (Rozendaal 2002: 70-72). De faalkans van het condoom is 70 tot 90 % bij HPV. Daarom beveelt men vaccinatie aan. Als de jongere niet seksueel actief is, is dit vaccin overbodig.
Bij Clamydia is de faalkans van het condoom 10 tot 50 %. Via de keel en onbedekte huid kan het overgedragen worden, net als bij Ghonorroe.


HPV : Human papilloma virus is samen met Chlamydia één van de meest verspreidde Soa’s. Er bestaan tussen de 80 en 100 verschillende varianten van het virus. Sommige veroorzaken genitale wratten, maar deze die baarmoederhalskanker verwekken en verbonden zijn aan anale kanker geven geen aanleiding tot symptomen bij de gastheer(vrouw). HPV wordt verspreid langs huid naar huid en via slijmvliescontact. Vandaar dat wij nu ook een belangrijke toename registreren van mond-en keelkanker.

HSV : Herpes simplex virus Types I and II Genitale herpes is het gevolg van een virale besmetting overgebracht via intiem contact met de vochtige slijmvlies bekleding van de genitalia. Eénmaal in het lichaam blijft het daar. Een uitslag of ulceraties komen tevoorschijn. Genitale herpes wordt voornamelijk veroorzaakt door het herpes simplex virus van het type II (HSV II). Het kan echter ook veroorzaakt worden door het HSV I, dat gewoonlijk verantwoordelijk is voor koortsblaasjes (herpes labialis). Genitale herpes kan worden overgebracht zonder symptomen te veroorzaken. Enkel 80% van deze die besmet worden geven een positieve test voor het virus. Bij de meeste mensen is genitale herpes een occasionele recidiverende, soms zeer pijnlijke aandoening (bv. tijdens de maandstonden) waarvoor nu een werkzame behandeling beschikbaar is. Genitale herpes wordt overgebracht door rechtstreeks intiem contact met een partner die op dat ogenblik besmettelijk is.
De HSV II infectie wordt hoofdzakelijk overgebracht gedurende vaginale of anale seks.
De HSV I door orogenitale seksuele contacten (mondcontact  met de geslachtsorganen).
Het virus dringt het lichaam binnen via kleine wonden in de huid of in de slijmvliezen. Het is mogelijk dat het virus reeds enkele jaren in het lichaam aanwezig was, zonder enig teken van leven te vertonen. Men kan dus onmogelijk vaststellen of men het virus gekregen heeft van een recente partner of van iemand die men verschillende jaren geleden gekend heeft. Het is mogelijk de aandoening over te krijgen van een partner die geen symptomen van genitale herpes vertoont.
Het condoom heeft 50 tot 70 % faalkans. Herpes verspreidt via huidcontact of oraal.

De HSV II infectie wordt hoofdzakelijk overgebracht gedurende vaginale of anale seks.
Het condoom heeft 50 tot 70 % faalkans.
De HSV I door orogenitale seksuele contacten (mondcontact  met de geslachtsorganen).

Het virus dringt het lichaam binnen via kleine wonden in de huid of in de slijmvliezen. Het is mogelijk dat het virus reeds enkele jaren in het lichaam aanwezig was, zonder enig teken van leven te vertonen. Men kan dus onmogelijk vaststellen of men het virus gekregen heeft van een recente partner of van iemand die men verschillende jaren geleden gekend heeft. Het is mogelijk de aandoening over te krijgen van een partner die geen symptomen van genitale herpes vertoont.

(1) IPPF, de belangrijkste abortus voorziener wereldwijd, is een afdeling van de Alan Gutmacher stichting waarvan Sensoa één van de talrijke nationale agentschappen is, verspreid over gans de planeet.